ارمنستان

جمهوری ارمنستان Republic of Armenia

با 29800 کیلومتر مربع مساحت، در جنوب غربی منطقه قفقاز و با کمی فاصله از سواحل جنوب شرقی دریای سیاه واقع شده و همچون کمربندی بین مرزهای جمهوری اسلامی ایران از یک سو و جمهوریهاي آذربایجان و گرجستان از سوی دیگر گسترده شده است. این کشور از جنوب با جمهوری اسلامی ایران، از جنوب غربی با جمهوری خود مختار نخجوان، از غرب با ترکیه و از شمال با گرجستان و از شرق با جمهوری آذربایجان مرز مشترک دارد. کشور ارمنستان کوهستانی است که در شمال فلات ایران، در غرب فلات ارمنستان و جنوب سلسله جبال قفقاز واقع شده است. ارتفاع ميانگين کشور ارمنستان از سطح دریا 1800 متر است و تنها 10 درصد شهر های ارمنستان کمتر از 1000 متر ارتفاع دارند. بلندترین قله ارمنستان آراگاتس (Aragatz) است که در شمال غرب این جمهوری واقع است و 4090 متر ارتفاع دارد.

مهمترین دریاچه کشور ارمنستان دریاچه سوان (Sevan)، در شرق این کشور واقع شده است و نقش بسیار چشمگیری در اکوسیستم منطقه ایفا می کند و چون در ارتفاع 1924 متری از سطح دریا قرار گرفته است، یکی از مرتفع ترین دریاچه های آب شیرین بزرگ جهان است.

با توجه به کوهستانی بودن این کشور رودهای ارمنستان اکثرا کوتاه و داراي جريان بسیار سریع هستند. اکثر رودهای ارمنستان از طریق رود ارس يا رودهای کورا یا آخوریان به دریاي خزر سرازیر می شوند

مهمترین رود های ارمنستان عبارتند از رود کورا (Kura) که از گرجستان سرچشمه می گیرد و به خزر می ریزد، رود آخوریان (Akhurian) که در مرزهای ارمنستان با ترکیه قرار دارد، رود هرازدان (Hrazdan) که از شهر ایروان می گذرد، رود آرپا (Arpa) که به دریاچه سوان وصل مي شود، رود وروتان (Vorotan) در جنوب اين كشور. رودهای این کشور اگرچه می توانند به عنوان منبع خوبی برای تامین انرژی الکتریسته و آب مصرفی کشور به کار روند، ولی به واسطه وجود آبشارها، سرعت زیاد آب جاری و پهنای کم آنها قابل کشتیرانی ندارند.

شهر های ارمنستان

پایتخت ارمنستان شهر ایروان (Yerevan) است که بیش از یک سوم کل جمعیت کشور را تشکیل می دهد.

از دیگر شهر های مهم ارمنستان شهرهاي گیومری (Gyumri) ، آبویان (Abovian) ، وانادزور (Vanadzor) ، اجمیادزین (Ejmiadzin) ، آشتاراک (Ashtarak) ، كاپان (Kapan) ، گوریس (Goris) ، آپاران (Aparan) ، آرتاشات (Artashat) ، هرازدان (Hrazdan) ، ایجوان (Ijevan) ، آماسیا (Amasia) ، مارالیک (Maralik) ، مارتونی (Martuni) ، ماسیس (Masis) ، الاوردی (Alaverdi) ، و وادنیس (Vardenis) را می توان نام برد.

جمعيت ارمنستان

هم اكنون جمعيت کشور ارمنستان 3.2 ميليون نفر است كه يك سوم ان يعني نزديك به 1 ميليون نفر از آنها در ايروان ساكن هستند. شمار كل جمعيت ارمنيان جهان نزديك به 9 ميليون نفر است كه از اين تعدا 5.7 ميليون نفر خارج از جمهوري ارمنستان امروزي زندگي مي كنند. از اين نظر ارمنيان در شمار ملت هايي قرار مي گيرند كه بيشتر از نيمي از آنان خارج از سرزمين مادري زندگي مي كنند. از نظر ترکیب قومی ارمنستان جمعيت يكپارچه دارد و بیش از 93 درصد از جمعیت این جمهوری را ارمنيان تشکیل می دهند.

اهمیت استراتژیک کشور ارمنستان

پس از جنگ جهانی دوم اهمیت استراتژیک کشور کشور ارمنستان افزايش يافت و برای مقابله با تهاجم احتمالی ناتو از طریق ترکیه، صدها واحد از نیروهای نظامی متعارف بلوک شرق در کشور ارمنستان استقرار یافت. پس از فروپاشی شوروی و ایجاد کشور های مشترک المنافع، هر چند احتمال تقابل میان نیروهای روسیه و غرب تا حد زیادی کاهش یافته است ولیکن با توجه به این امر که مرز میان کشور ارمنستان و ترکیه هنوز نیز یکی از اصلی ترین محل های تلاقی بزرگترین قدرت های هسته ای جهان یعنی جامعه مشترک المنافع و ناتو می باشد، پس می توان گفت از اهمیت استراتژیک کشور ارمنستان از این نظر کاسته نشده است. از سوی دیگر مسائل جدیدی مطرح شده که اهمیت استراتژیک کشور ارمنستان را برای امنیت ملی کشورهای منطقه دو چندان کرده است. یکی از این مسائل که می تواند بر روی امنیت ملی روسیه و برخی دیگر از کشور های منطقه تاثیر مستقیم داشته باشد، طرح تئوری پان تورانیسم است که بر اساس آن کلیه ممالک ترک زبان از مرزهای چین تا بالکان با یکدیگر متحد شده و امپراتوری بزرگی را تشکیل می دهند که کلیه ترک زبان ها را تحت یک پرچم واحد گرد می آورد. طبیعی است که تحقق یک چنین اندیشه ای باعث ایجاد یک امپراتوری بزرگ ترک در اوراسیا شده و کلیه معادلات استراتژیک را در منطقه به هم خواهد ریخت و تاثیر قابل توجهی بر امنیت ملی تمامی کشور های منطقه خواهد داشت. در این میان تنها كشوری که جلوی تحقق یک چنین اندیشه ای را می گیرد جمهوری کشور ارمنستان است که همچون کمربندی بین ترکیه و جمهوری ترک زبان قفقاز و آسیای مرکزی قرار گرفته و ارتباط آنان را مختل نموده است.

در باره دين کشور ارمنستان

اکثریت قریب به اتفاق مردم کشور ارمنستان پیرو کلیسای حواري ارمني (Armenian Apostolic Church) هستند كه نزد ايرانيان به كليساي گریگوری شناخته مي شود و کلیسای ملی ارمنيان محسوب مي شود. کلیسای حواري ارمني از اولين كليساهاي دنياي مسيحيت است و جزو کلیسای ارتدوکس شرقي به شمار می رود. ارمنيان پيش از گرویدن به دین مسیحیت بت پرست بوده و بت های بیشماری را می پرستیدند از جمله آناهید. پس از ظهور مسیحيت و از قرن اول میلادی نخستین پیام آوران مسیحیت وارد کشور ارمنستان شده و به تبلیغ این دین پرداختند. اولین مبلغان مسیحی در کشور ارمنستان تادئوس (Thaddeus) و بارتولومئوس (Bartholomew) از حواريون عيسي مسیح بودند. این افراد به دست حکام بت پرست کشور ارمنستان کشته شدند و بعد ها در مقتل آنها کلیساهایی ساخته شد. کلیسای تادئوس يا طاطاوس مقدس یا قره کلیسا واقع در شمال غرب شهر ماکو در ايران محل شهادت تادئوس است.

با این که از همان ابتدا و به ویژه آغاز قرن دوم میلادی به بعد عده ی از مردم کشور ارمنستان به دین مسیحیت گرویدند ولیکن تا پایان قرن سوم میلادی بت پرستی همچنان اصلی ترین مذهب حاکم بر کشور ارمنستان بود. در واقع مقدر بود که مسیحی کردن کشور ارمنستان توسط گریگور مقدس صورت گیرد. گریگور (Gregory) منسوب به خانواده اشکانیان و بنا به روایتی پسر همان مردی بود که به تحریک شاهان ساسانی، خسرو اول پادشاه کشور ارمنستان را كشته بود. گریگور و همه افراد خانواده اش در شهر کاپادوکیه (Cappadocia) واقع در شرق آسياي صغير مقیم شدند و در آنجا بود که گریگور با آموزه هاي مسیحي آشنا گردید و مسیحی شد.

قبول دین مسیحی توسط ارامنيان دارای دو جنبه مهم می باشد. از يك سو گرویدن این ملت به مسیحیت نقطه عطف تاریخ کشور ارمنستان محسوب شده و در واقع تمامی تحولاتی که اين ملت از ان پس شاهد بوده اند تا حد زیادی متاثر از این رویداد تاریخی بوده است. از سوي دیگر و از دیدگاه تاریخ مسیحیت نیز این رویداد اهمیت ویژه ای دارد چراکه ارمنيان نخستین ملتی هستند که در سال 301 ميلادي مسیحيت را به عنوان دین رسمی کشور پذیرفتند. شایان ذکر است که گرویدن کنستانتین امپراتور روم به دین مسیح و قبول مسیحیت به عنوان دین رسمی امپراتوری روم در سال 313 ميلادي صورت گرفت.

اولین کلیسای ارمنی توسط گریگور ملغب به گریگور روشنگر (Gregory the Illuminator)در شهر واقارشاپات (اجمیادزین کنونی) و در سال 303 ميلادي ساخته شد و پس از گذشت بيش از 1700 سال این مکان كماكان مقر اصلی کلیسای ارمنی است.